Dalmatische insectenbloem (Chrysanthemum cinerariifolium of Pyrethrum cinerariifolium); ook moederkruid
De Dalmatische insectenbloem behoort tot de madeliefjesfamilie. Oorspronkelijk afkomstig uit het Adriatische kustgebied, wordt zij nu vooral in Afrika geteeld. De overblijvende plant kan tot 1 m hoog worden. Uiterlijk lijkt hij op het madeliefje. De aromatische, geurige bloesems van de Dalmatische insectenbloem werden al in de oudheid gebruikt en hun insectendodende werking werd benut. Onder de naam “Perzisch insectenpoeder” werden de bloempreparaten uitwendig gebruikt ter bestrijding van ectoparasieten zoals luizen en vlooien. Vanaf het einde van de 19e eeuw vond de plant een ruimer gebruik in de landbouw als contactinsecticide.
De waardebepalende bestanddelen van de Dalmatische insectenbloem bevinden zich in de bloemen. Het zijn de pyrethrinen I en II (esters van chrysant en pyrethroenzuur), en ze bevatten ook flavonoïden, sesquiterpene lactonen, lignanen en polyolen. De natuurlijke pyrethrum werkt als een neurotoxine op insecten en spinachtigen. Tegenwoordig worden pyrethrumpreparaten rechtstreeks gebruikt op mensen (b.v. Goldgeist forte) of op dieren, maar ook binnenshuis. Onder invloed van daglicht ontbinden de natuurlijke pyrethrinen snel en verliezen daardoor hun werkzaamheid. Daarom moeten pyrethrumpreparaten voor gebruik altijd vers worden bereid. Chemisch gemodificeerde pyrethrinen, pyrethroïden, zijn stabieler in het milieu dan hun natuurlijke tegenhangers, maar zij kunnen chronische blootstelling aan pyrethroïden veroorzaken. Dit uit zich bij de mens in een zogenaamd “neurotoxisch syndroom” met soms ernstige gevolgen voor zenuwen, motoriek, geheugen en psyche.
Let op: Pyrethrum mag niet worden gebruikt bij katten.